Wat zal de Sint bij jullie brengen? Welke cadeautjes liggen er voor jouw ukkepuk onder de kerstboom dit jaar?
Door een overweldigend aanbod, als gevolg van een stevige marketing van heel wat speelgoedmerken, is speelgoed kiezen niet altijd gemakkelijk. In je mailbox landen wellicht wekelijks aanbiedingen van webshops en dan zijn er nog de vriendjes van jouw zoontje of dochtertje die van de Sint wél gekregen hebben wat jij liever niet in huis haalt.
Kinderen of ouders die zich laten beïnvloeden door reclame of vriendjes en toch iets vragen waar ze eigenlijk niet van houden, komen vaak bedrogen uit. Het speelgoed wordt misschien nog wel enkele keren uit de kast gehaald, maar na een kwartiertje kijkt je kind er niet meer naar om. Die populaire eenhoorn met flashy lichtjes staat eenzaam in de speelhoek of belandt met een beetje geluk op de plank boven het bed. Soms heeft dat te maken met het feit dat populair speelgoed niet altijd ruimte laat voor eigen creativiteit. En net in de creatieve mogelijkheden schuilt de kracht van speelgoed dat gepast is voor cognitief sterke kinderen. Een autogarage bestaande uit een massief stuk plastic waarin alles van tevoren vastligt, laat weinig ruimte voor eigen inbreng. Kopen we dan beter een creatieve doos ? Zo’n ‘creatieve’ doos met een foto van geurkaarsen gieten, spreekt mijn tienjarige dochter meteen aan. Ze heeft torenhoge verwachtingen van wat ze er allemaal mee zal doen, maar wanneer er slecht vier malletjes in de doos blijken te zitten en er maar drie potjes zijn met elk een nogal vale kleur was, dan verdwijnt haar enthousiasme als sneeuw voor de zon. De doos gaat één keer open en vervolgens zie je de ontgoocheling op haar gezichtje: eigenlijk kan je alleen maar een paar vormpjes vullen en hoeft je brein er niet creatief mee aan de slag te gaan. Alles is klaar en voorgekauwd.
Soms zijn wij, ouders, ook nog graag grote kinderen: nostalgie zet ons wel eens aan tot het kopen van een gepimpte versie van ons eigen lievelingsspeelgoed. Of daar iets mis mee is? Niets, op voorwaarde dat jouw kind het zelf ook leuk vindt, er van nature graag mee speelt, er zelf ook naar grijpt en er plezier aan beleeft. Anders blijft het misschien bij die ene keer dat papa meespeelde en zich kennelijk meer amuseerde dan zoon- of dochterlief. Want speelgoed is een beetje als toeristen: je hebt kustliefhebbers en Ardennenmensen en zelden vind je ze verenigd in één persoon. Je houdt dus van een bepaald speelgoedje of niet.
Betekent dat dan dat je als ouder geen pedagogische invloed kan hebben wat speelgoed betreft? Natuurlijk wel. Je kan meegaan in de keuze van het kind, maar je kan er ook voor zorgen dat je gaat voor een versie waarbij én creatief denken én analytisch denken én praktisch denken aan bod kan komen of toch minstens twee van deze drie denkvaardigheden. Een garage, een knikkerbaan of racebaan die je zelf in elkaar kan steken en waarbij er meerdere modellen en mogelijkheden zijn of waarbij je onderdelen kan combineren van andere sets, bieden veel meer mogelijkheden voor een hoogbegaafd kind. Zelf kunnen doen en experimenteren, uitproberen, iets op meerdere manieren kunnen gebruiken en inzetten, biedt zoveel kansen om de creatieve geest van je hoogbegaafde kind te stimuleren en aan zijn behoefte om iets te creëren tegemoet te komen. Vandaar dat Lego en ander constructiespeelgoed vaak populair is bij hoogbegaafde kinderen. Al te vaak worden zij echter overdonderd met levensechte namaakpizza’s, groenten, fruit en microgolfovens terwijl het zelf op zoek gaan in de Legodoos of knutselkoffer naar inzetbare alternatieven, net de eigen creativiteit van je kind aanspreekt. Een set oude lakens en kartonnen dozen zijn prima bouwmaterialen voor een kamp onder de trap. Dat kan tegelijk zorgen voor een eigen plek en zo een antwoord bieden op de grotere drang naar autonomie die deze kinderen voelen. Twee puzzels die door elkaar gehusseld zijn en die zonder de afbeelding op de bovenkant van de doos gelegd kunnen worden, bevorderen het top-down denken en probleemoplossend denken. Het hoeft dus zeker niet altijd veel te kosten: een creatieve inbreng van jou als ouder of samen brainstormen met je kind, kan ontelbare uren spelplezier opleveren.
Gezelschapsspelletjes dan? Ja, natuurlijk wel, maar ook hier kan je voor voldoende afwisseling zorgen. Zo kunnen denkspellen of Smartgames vooral je analytisch en creatief denken in werking zetten en kunnen deze dus een geweldig alternatief zijn voor flauwe gezelschapspelletjes met ronkende titels. Maar ook andere gezelschapsspellen kunnen leerrijk zijn: wanneer er bijvoorbeeld meerdere uitdagingen zijn en er ook een kansfactor meespeelt, leert je hoogbegaafde kind omgaan met het niet kunnen winnen en met frustratie voelen. Met kinderen die zeer competitief zijn en niet goed tegen hun verlies kunnen, kan je coöperatieve spellen spelen: samenwerken om een gemeenschappelijke vijand te verslaan. In Paleo bijvoorbeeld speelt iedereen gelijktijdig, maar de spelers moeten wel overleggen met elkaar. Je wint of verliest samen. Gezelschapspellen waarbij je als speler een plan moet hebben, een strategie moet uitdokteren en soms ook moet bijsturen om nog te kunnen winnen, zijn ideaal voor die cognitief sterke kinderen waarbij de executieve vaardigheden minder goed ontwikkeld zijn (vaardigheden zoals planning, organisatie, terugblikke of zelfcontrole). Ook spelletjes waarbij je op het juiste moment moet reageren – niet te snel en niet te traag – of waarbij je je fijne motoriek kan oefenen zoals bij Dokter Bibber, zijn volwaardige kandidaten voor het verlanglijstje.
Weet ook dat ieder kind zijn voorkeuren heeft qua speelgoed en het belangrijk is hieraan tegemoet te komen. De kerntalentenmethode van Danielle Krekels is gebaseerd op spelletjes die je als kind leuk vond. Elke vorm van speelgoed en de verschillende manieren om ermee om te gaan, duiden op een bepaald talent waar je van nature goed in bent of een voorkeur voor hebt. Wanneer je die talenten niet aanspreekt en dus tegen je natuur in gaat, moet je er teveel energie insteken, heb je er geen voldoening van of haal je er geen plezier uit. Het is dus belangrijk dat je als ouder met een open mind kan kijken en je kind zoveel mogelijk dingen laat verkennen om zo zijn of haar talenten te ontdekken. Wat vindt het écht leuk? Hoe gevarieerd is het aanbod? Via de spel-o-theek of de spelletjeshoek van de openbare bibliotheek kan je kind kennismaken met heel wat materialen waar je misschien als ouder zelf niet meteen aan dacht.
Sommige hoogbegaafde kinderen hebben een uitgesproken voorkeur voor rekenspelletjes, breinbrekers enzovoort . De kans bestaat dat deze kinderen zich minder gaan focussen op woordenschat en taalverwerving. Voorlezen uit bekroonde prentenboeken, verhalen en poëzie met illustraties die betoveren en doen dromen, luisterverhalen lekker doorspekt met humor en dubbele bodems en weetjesboeken van uitgeverijen die kwaliteit hoog in het vaandel dragen, kunnen ook het eigen creatieve denkproces in gang zetten. Daarnaast zijn boeken een volwaardig alternatief voor films op de tablet waarbij ons brein de versie van de filmmaker aanneemt en geen ruimte meer laat om zelf de beelden bij het verhaal te verzinnen. Ook tijdschriften als National Geografic Junior of Kiwico zijn een zegen in huis. Een huis waarin boeken, kranten en tijdschriften liggen, staan en rondslingeren, zet aan tot lezen. Is het niet fijn eens zonder de computer te kunnen en te mogen verdwalen in de wereld van een boek? Hoogbegaafde denkers hebben mentale ruimte nodig, tijd voor zichzelf om in gedachten verzonken te freewheelen. En voor hoogbegaafden die houden van taal gaat er een wereld open eens ze zelf vlot kunnen lezen. Voor hoogbegaafde kleuters die nog niet of nog niet goed kunnen lezen, kan Tiptoi, een interactief leersysteem dat werkt met een voorleespen, intussen een oplossing bieden. Hiermee kunnen leergierige kinderen ook de eerste stapjes in het Engels zetten. En eens ze vlot omgaan met de Engelse taal, zijn er apps zoals Duolingo die talen van over de hele wereld in je huiskamer brengen.
Ten slotte leeft er in onze maatschappij ook de misvatting dat kinderen voortdurend moeten bezig zijn, dat hun dag volgestouwd moet worden met activiteiten. Er is echter niets mis met je thuis af en toe vervelen. Je vervelen geeft je brein ruimte en zuurstof en dat kan leiden tot geweldige ideeën. Pas als je de tijd hebt om de tijd te nemen, komen de beste ingevingen! Een ingenieus zelfbedacht spel bijvoorbeeld …
Copyright © 2022 Veerle Cool, MoreCoaching (Buggenhout) – Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit artikel mag worden verveelvoudigd, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Online delen mag mits vermelding van auteur en link naar dit artikel.