Slim maar toch niet gelukkig

Een eerste tip om je gelukkiger te voelen

Al een paar weken denk ik na over het leven dat ik leid. Mijn verlof was zeer welgekomen na een hele drukke periode bij Hoogbloeier. En als je dan eindelijk eens zeeën van tijd hebt, begin je te reflecteren. Niet dat ik dat anders niet doe, maar ik voelde al tijdens die drukke periode een enorm gevoel van onbehagen en daardoor ging ik nog meer nadenken over wat er allemaal gebeurt. Hoe komt het dat ik dit negatieve gevoel ervaar? Waarom ben ik niet tevreden? In principe heb ik alles om gelukkig te zijn, een mooi gezin, een werk met voldoening en fijne collega’s, een goede gezondheid,… maar toch knaagt er iets. Ik wil méér!

Maar mag ik wel verwachten dat ik meer wil, moeten we niet gewoon tevreden zijn met wat we hebben? Andere mensen malen daar toch veel minder om, die zijn toch gewoon gelukkig zoals het is, lijkt het. Mijn probleem is vooral dat we in ons werk zo erg begaan zijn met passie, met gedrevenheid, met waarden zoals voldoening en uitdaging, met het ontwikkelen van talent, dat we veel meer dan wie ook besef hebben van de mogelijkheden die er zijn. We zijn dan ook niet meer tevreden met een gewoon simpel bestaan. Af en toe ben ik jaloers op mijn huishoudster: ze komt met plezier poetsen en strijken. Ze strijkt gewoon heel graag, zegt ze. Ook zij werkt zeven à acht uur per dag, maar zij klaagt niet – of toch niet tegen mij. Ik daarentegen, wil én werken én gedreven zijn én voldoening hebben én nog eens energie over hebben om andere dingen te doen die ik graag doe. Wij zien een job als een doel, als het behalen van vervulling of van zingeving; zij zien een job als een middel om geld te verwerven. Is het fout om te denken zoals mezelf, dat het mogelijk moet zijn om gepassioneerd je job te doen en er ook voldoening uit te halen? Zijn mensen die niet zo denken beter af, vraag ik me af? Een tegenstrijdigheid speelt zich af in mijn hoofd: wij hebben de luxe om te kiezen – we zijn intelligent, we kunnen bijna gelijk welk werk aan, we raken er sowieso wel – en toch zijn we niet tevreden. Hoe doen mensen die aan de band staan in de fabriek dat toch? Als ik ’s avonds thuiskom, ben ik bekaf en heb ik geen energie meer. Is dat bij hen ook zo?

Er zijn wel meer slimme en succesvolle mensen die een gevoel van ontevredenheid ervaren. Ze ondervinden een gebrek aan geluk, aan eenvoudig tevreden zijn. Je zou kunnen stellen dat hoogbegaafde volwassenen per definitie meer gedreven zijn, meer intelligentie hebben ontvangen (of ontwikkeld als je doordrongen bent van de groeimindset-gedachte), beter kunnen nadenken over onze toekomst, meer kunnen reflecteren over wat je anders had kunnen doen. We verwachten dan van deze volwassenen dat ze juist beter in staat zouden zijn om succesvol te worden, omdat ze beter hun doelen scherp kunnen stellen en makkelijker stappen kunnen ondernemen om die doelen te bereiken. Ik hoor heel veel ouders van hoogbegaafde kinderen zeggen: ‘als hij of zij maar gelukkig is’. Ik vermoed dat ook bij hoogbegaafde volwassenen dit één van de doelen is: gelukkig worden. Dan verwacht je toch dat net die slimme mensen hun doel om gelukkig te worden makkelijker zouden kunnen behalen dan andere mensen, die niet zo begiftigd zijn? Niets is echter minder waar. Uit tal van onderzoeken blijkt dat juist slimme en succesvolle mensen niet veel gelukkiger zijn dan mensen die minder slim of succesvol zijn. De kans dat je minder gelukkig zult zijn, vergroot blijkbaar met het niveau van opleiding die je hebt gevolgd. Intelligentie is dus helemaal niet automatisch verbonden met geluk. Waarom zijn slimme en succesvolle mensen niet zo gelukkig als ze zouden kunnen zijn?

Raj Raghunathan, auteur van het boek ‘Als je zo slim bent, waarom ben je dan niet gelukkig?’ en professor marketing met specialisatie in geluk en besluitvorming aan de Universiteit van Texas, geeft verschillende mogelijke verklaringen – en oplossingen – voor dit feit. Laten we er eentje bespreken: een fundamentele paradox van geluk. Blijkbaar weten mensen ergens wel dat gelukkig zijn het hoogste doel is, maar laten ze zich continu afleiden door andere doelen te stellen. Als het erop aankomt, nemen we toch weer zaken als geld, status, roem of er mooi uitzien, voor op het bereiken van geluk. Je gaat toch weer voor die bedrijfswagen, hoewel die job verder van huis is dan die andere waar je met de fiets naartoe kan. Je gaat toch weer ervoor zorgen dat je huis picobello in orde is en de juiste meubelen erin staan, voor het geval er iemand op bezoek komt. Je gaat toch weer voor die job die jou eer en glorie geeft, hoewel je dan je kinderen minder ziet. Je gaat toch weer voor die zonnebril omdat die in promotie is, hoewel je er eigenlijk geen nodig hebt. We concentreren ons meer op de middelen (lees bv. geld) om geluk te verkrijgen, dan op het geluk zelf. Dat komt vooral omdat het woord geluk te abstract is, het is niet concreet genoeg.

We bagatelliseren geluk omdat we niet weten wat het voor ons juist inhoudt. Het is immers heel moeilijk om geluk te definiëren. Gaat het om kleine dingen in je leven of gaat het om het grotere geheel? Gaat het om gevoelens zoals liefde, verbondenheid, vreugde, trots? Of eerder om harmonie, rust, inspiratie, hoop? Wat jou gelukkig maakt, is misschien niet wat een ander gelukkig maakt. Het definiëren van begrip – wat het voor jou betekent – is de eerste stap om terug gelukkiger te worden. Want gelukkig zijn, dat kan je leren; daar is Raghunathan van overtuigd! Denk dus na over jouw definitie van geluk, over de gevoelens die erbij horen en tot welke je je het meest aangetrokken voelt. Een volgende stap is dan aan drie of vier dingen te denken die ertoe leiden dat je gelukkig wordt volgens jouw definitie. Je gaat jouw definitie dus concreet maken, voorbeelden zoeken die je helpen om het gevoel te krijgen dat jij ‘geluk’ noemt. Schrijf ze op een blad papier en hang het op een zeer zichtbare plaats op. Op die manier herinner je jezelf er regelmatig aan en zal je minder afgeleid worden door andere doelen die minder tot geluk leiden. Is je interesse gewekt en wil je hier meer over weten: lees het boek!