Lijdt een niet-hoogbegaafd kind onder de hoogbegaafdheid van zijn broer/zus?
Een van de problemen met veel waarheden die op gewoontes berusten, is dat ze vaak onjuist zijn. Herinner je je die ene ‘waarheid’ toen ze dachten dat de aarde plat was? Of over die ‘waarheid’ dat je een uur na het eten niet mag zwemmen omdat je dan krampen zou krijgen? Dat brengt ons bij het onderwerp van deze blog: de conventionele waarheid dat de niet-hoogbegaafde broers of zussen lijden onder de relatie met hun hoogbegaafde broer of zus. Het begaafde kind zou meer aandacht krijgen van de ouders, van leerkrachten of familieleden, of de veronderstelling dat het meer krijgt. Of mensen denken dat er onvermijdelijk een rivaliteit of competitie optreedt tussen broers en zussen waarbij het niet-hoogbegaafde kind zich minderwaardig en dus minder gelukkig zou voelen.
Het probleem met deze veronderstelde waarheid over hoogbegaafde en niet-hoogbegaafde broers en zussen is dat onderzoek zegt dat het gewoon niet waar is. Misschien is het onderzoek van Chamrad en Robinson (1990) wel de grootste studie die werd uitgevoerd en waarover gerapporteerd werd in de Gifted Child Quarterly. Zij bestudeerden 378 broer- of zusparen, met een leeftijd van 8 tot 13 jaar, waarbij één broer of zus hoogbegaafd was en de andere niet. De auteurs verwachten dat “de niet-hoogbegaafde broers en zussen angstiger en depressiever zouden zijn, dat ze zwakkere studenten zouden zijn, dat ze over zichzelf minder goed zouden denken en dat ze negatief gezind zouden zijn over hun broer of zus.” De studie concludeerde integendeel, dat “het eigenlijk een voordeel is om broer of zus van een hoogbegaafd kind te zijn.” Sommige van deze voordelen waren dat jongere kinderen met een oudere hoogbegaafde broer of zus minder angstig waren, dat hoogbegaafde kinderen hun broers en zussen in een positiever licht zien dan niet-hoogbegaafde kinderen en dat het voor beiden een positievere zus-broer-relatie was wanneer één kind hoogbegaafd was en het andere niet, dan wanneer ze beiden niet-hoogbegaafd waren. Een studie uitgevoerd in Israël en gepubliceerd in het december-nummer van Gifted and Talented International (2009) vond een vergelijkbare afwezigheid van negatieve gevolgen.
Dus vanwaar komt dan die veronderstelling dat kinderen met een hoogbegaafde broer of zus lijden als gevolg van dat feit? Misschien komt het wel omdat we een pasklaar antwoord willen op de onvermijdelijke broer en zus-conflicten en rivaliteit die in bijna elke gezin wel aanwezig is.
Betekent dat dan dat ouders van een gezin met zowel hoogbegaafde als niet-hoogbegaafde kinderen niets hoeven te doen? Nee. Enkele tips:
-
Vermijd het labelen van je kinderen als “de bolleboos” of “de sporter” of “de sociale vlinder”.
-
Tracht overdreven prijzen van je hoogbegaafde kind te vermijden, zowel rechtstreeks naar hem of haar toe alsook bij het praten over hem of haar in het bijzijn van het niet-hoogbegaafde kind.
-
Geef geen speciale privileges aan je hoogbegaafde zoon ten koste van zijn niet-hoogbegaafde zus. Ga hem bijvoorbeeld niet ontslaan van klusjes opdat hij meer tijd zou kunnen besteden aan het verbeteren van zijn talenten die uniek zijn omwille van zijn hoogbegaafdheid.
-
En tot slot, leer ál je kinderen dat “gelijkwaardig” niet hetzelfde betekent als “gelijk”: elk kind is uniek met verschillende behoeften op verschillende tijdstippen en dat je je steeds zal inspannen om aan die behoeften, van wie ook, te voldoen.
De dynamiek in een gezin de baas zijn is nooit gemakkelijk, ongeacht wat de relatie tussen de broers en zussen is. Rivaliteit en conflict zijn misschien wel niet te vermijden. Maar de ouders van een gezin met zowel hoogbegaafde als niet-hoogbegaafde broers en zussen kunnen gaan slapen met een gerust geweten dat de conventionele waarheid dikwijls verkeerd is. Dus eet verder je broodje op en ga gerust zwemmen. Geloof het maar vrij, je wordt er niet misselijk van.