Een hoogbegaafd kind met een sterke eigen wil

7 manieren om je kind met zijn sterke wil te begeleiden

Ouders van hoogbegaafde kinderen worstelen nog al eens met een sterke karaktereigenschap van hun kind: een ongelooflijk sterke wil binnen hun nochtans lief en attentvol kind. Deze eigenschap, een intensiteit die vaak geassocieerd wordt met hoogbegaafdheid, kan het hoogbegaafde kind oppositioneel en opstandig doen lijken. Ik schrijf ‘lijken’ want dit type van gedragsprobleem wordt vaak verkeerd begrepen.

Wanneer je als ouder wenst te reageren op ongewenst gedrag lijken typische opvoedingsstrategieën zoals straffen en belonen minder kans te hebben om te werken bij deze kinderen die een heel sterke eigen wil hebben. Maar het ontnemen van iets dat ze leuk vinden of ze in een time-out plaatsen, heeft bij hoogbegaafde kinderen vaak een averechts effect en creëert dikwijls nog meer problemen. Dat is omdat de onderliggende reden voor het negatieve gedrag meestal betrekking heeft op een persoonlijke waarde van het kind. De reden om tegendraads te zijn is vaak gebaseerd op een combinatie van cognitieve dissonantie met een perceptie van onrechtvaardigheid: ‘Dat is niet eerlijk!’. Ze weten ergens wel dat hun gedrag verkeerd is, maar ze doen het toch en tegelijkertijd hebben ze een heel sterk gevoel dat het bestraffen als iets onrechtvaardigs ervaren wordt.

Wanneer je deze strategieën uitprobeert en ze blijken niet te werken, probeer dan eens een andere kijk te hebben op jouw hulp bij de emotionele ontwikkeling van jouw kind. Om de emotionele groei van je eigenzinnige kind te bevorderen kan je de techniek ’scaffolding’ gebruiken. Deze techniek toont een weg naar een positief begrijpen van het gedrag waardoor er minder tegen het gedrag zelf moet ingegaan worden.

Leraren maken vaak gebruik van deze methode als een manier om het leren zelf te bevorderen. Scaffolding is een term uit de bouw en betekent letterlijk ‘in de steigers zetten’: de steiger is een tijdelijke structuur geconstrueerd aan de buitenkant van het op te richten bouwwerk waardoor de gewenste vorm gecreëerd kan worden. Het wordt gezien als ondersteuning om het gebouw te laten groeien. De steiger neemt het gebouw niet over, noch wordt het gebouw. Als het niet langer nodig is, worden de steigers verwijderd en indien het later weer nodig blijkt, kunnen ze weer opgebouwd worden.

Scaffolding geeft bij hoogbegaafde kinderen een verbeterd gevoel van eigenwaarde,  verhoogt de zelfredzaamheid van het kind en geeft hen het gevoel dat ze goed zijn in wat ze doen. Dit heeft op zijn beurt een invloed op lange termijn op het verminderen van negatief gedrag, angsten en symptomen van depressie.

Onthoud dat scaffolding een vorm van ondersteuning is en vooral niet gaat om het overnemen van de taken waaruit je kind kan leren. Figuurlijk gezien kom je op gelijke hoogte staan bij je kind, je gaat ernaast zitten om het te ondersteunen, op hun niveau te denken, in plaats van erbovenop te gaan staan. Om afhankelijkheid te vermijden moet je in het begin consistent zijn in het geven van steun waarna je vervolgens de ondersteuning gaat aanpassen en uiteindelijk gaat verminderen wanneer je kind meer en meer zelfvertrouwen krijgt.

Geef hierbij aandacht aan de kleine details, vooral in je eigen stem. Spreek hierbij op een toon waarbij je je stemvolume en snelheid richt op de jongste emotionele leeftijd van je kind, maar de inhoud wel aan zijn intellectuele niveau aanpast.

Dit vergt enige oefening, maar het kan wel heel effectief zijn. In de volgende tips krijg je manieren aangereikt om creatief te werken met je hoogbegaafde, vastberaden kind, waardoor je zijn groei bevordert en een alternatieve manier van communiceren aanleert om conflicten op te lossen:

1. Bied ondersteuning voor wie ze zijn. Dit betekent dat je je kinderen helpt te ontdekken wie ze zelf zijn, wat hun eigen karakterkenmerken zijn en hierdoor help je ze hun zelfbeeld op te bouwen. Onthoud dat je kinderen niet je kinderen zijn!

2. Ga er niet van uit dat hoogbegaafde kinderen hun eigen sterktes, vaardigheden en vooral hun inspanningen kennen, alleen maar omdat ze hoogbegaafd zijn. Niemand krijgt een handleiding over zichzelf mee met zijn geboorte.

3. Bevorder dit zelfinzicht in meer dan één omgeving, niet alleen thuis. Je zou je hoogbegaafde kind kunnen leren om zichzelf beter te leren begrijpen door ze te laten deelnemen aan activiteiten waar ze zichzelf een spiegel worden voorgehouden. De activiteit zelf doet er niet toe, maar het belangrijkste is om ervoor te zorgen dat hun specifieke kenmerken weerspiegeld worden. Dit is één van de redenen waarom we met Hoogbloeier en Bekina verschillende kinderactiviteiten organiseren.

4. Gebruik elke gelegenheid die je ziet om te reageren op de sterke punten van je kind. Sommige sterktes  zijn gemakkelijk te herkennen: ‘Ik merkte hoe zorgzaam je omging met dat kindje dat gevallen is.’ Ga ook op zoek naar sterke punten die niet zo voor de hand liggend zijn: ‘Ik hoorde je zeggen dat je je verlegen voelde, maar ik zag ook hoe je dingen ziet die anderen niet eens zijn opgevallen.’ Door op de sterke punten te wijzen, help je een klimaat van acceptatie te creëren. Als je kind jouw positieve opmerkingen hoort en voelt dat je het accepteert zoals het is, dan help je het om zichzelf te accepteren.

5. Wijs hen voorzichtig op moeilijkheden op hun weg, geloof in hen en geef hen hoop en een positieve begeleiding. Dit geldt ook voor het leren benoemen van gevoelens: ‘Soms zie ik je worstelen met je boosheid. Dit voelt niet comfortabel, maar het is iets wat je kunt veranderen. Ik heb een aantal ideeën die je zou kunnen uitproberen.’ Het identificeren van deze uitdagingen, terwijl je zaadjes plant van hoop en vertrouwen dat het wel goed komt, leert je kind niet alleen te herkennen wat het nodig heeft, maar toont hen ook dat je hen aanvaardt zoals ze zijn, ook al is er wat uitdaging aan.

6. Besteed aandacht aan de toon van je stem. Gebruik een toon die gericht is op de jongste emotionele leeftijd zoals je het op dat moment ziet, terwijl je woordenschat gebruikt op hun intellectuele niveau. Op deze manier hou je ook rekening met hun asynchrone ontwikkeling.

7. Prijs hen om hun inspanning en ga dit ook vieren! Dit betekent niet dat je een feestje moet organiseren, maar geef hen een positieve opmerking over hun inzet en benoem het bijbehorende gevoel: ‘Je hebt echt veel energie gestoken in het oefenen op je viool. Dat moet goed voelen!’

Scaffolding – of ondersteuning aanbieden – kan jouw hoogbegaafde kind helpen om hun sterke punten te leren benutten, terwijl ze ondertussen zelfvertrouwen en begrip opbouwen. Dit is voor dit vroegrijpe, wilskrachtige kind essentieel om conflicten te leren beheersen en om overtuigingen die vast zitten in dit kind te wijzigen. Wanneer je hulp hierbij nodig hebt, aarzel niet om ons te contacteren.