Waarom hoogbegaafde meisjes jongensdingen doen en jongens meisjesdingen…
Wanneer je googelt op psychologische androgynie, vind je als definitie dat bij androgynie zowel mannelijke als vrouwelijke karaktereigenschappen in één persoon verenigd zijn. Op het gebied van genderidentiteit, is een androgyn persoon iemand die niet netjes past in de typisch mannelijke en vrouwelijke rollen van de maatschappij. Het gaat hierbij niet om hermafroditisme, dat op het fysieke van de persoon slaat, maar wel om een psychologische mix van genderkenmerken van beide geslachten. Ongeacht of iemand mannelijk of vrouwelijk is van geslacht, kan zijn of haar genderrol mannelijk, vrouwelijk, ongedifferentieerd of androgyn zijn. Het woord heeft dus ook niets te maken met seksuele geaardheid, hoewel de term lange tijd in verband werd gebracht met de holebi-gemeenschap.
Enkele onderzoekers in het domein van hoogbegaafdheid merkten op dat veel hoogbegaafde en creatieve kinderen de neiging hebben androgyn te zijn (Silverman, 1993; Tolan, 1997; Kerr, 1997). Volgens Sheely (2000) voldoen heel weinig hoogbegaafde mensen aan de stereotype rolpatronen en zijn daarom alleen al meer androgyn te noemen. Ook Tolan (1997) stelde vast dat hoogbegaafde kinderen meer androgyn waren dan andere kinderen: ze weigeren om strikte genderrollen te aanvaarden. Volgens onderzoek lijkt het er dus op dat psychologische androgynie als kenmerk van hoogbegaafdheid zou moeten worden beschouwd.
De interesses van hoogbegaafde meisjes zijn meestal veel breder dan die van typische meisjes. Wellicht gaan ze naar de scouts of chiro, houden ze van knutselen en naaiprojectjes en dansen ze ook graag, maar misschien houden ze ook van klimmen in bomen, voetballen of keeperen en kampen bouwen – de meer traditionele jongensspelen. Ook de interesses van hoogbegaafde jongens zijn meer androgyn en gaan breder. Het kan wel dat ze van voetbal houden, maar ze zijn misschien ook geïnteresseerd in dansen, koken of bloemen schikken. Dan is het wel eventjes schrikken als je als sportieve vader niet kon wachten tot je hoogbegaafde zoon oud genoeg was om te kunnen voetballen en dan aangeeft dat hij liever op ballet zou gaan! Maar eigenlijk is het juist zeer leuk om deze kinderen te zien groeien in zoveel verschillende domeinen.
Deze androgynie echter, kan zowel bij henzelf, als bij anderen in hun omgeving, een bezorgdheid opwekken over hun genderidentiteit en ook over hun seksuele geaardheid. Misschien vragen ze zich, door hun interesses die zozeer afwijken van de normale typische geslachtsgebonden interesses, af of ze wel homofiel of lesbisch zijn. Het kan een hele uitdaging zijn om te weten te komen of die interesses nu eigen zijn aan hun hoogbegaafdheid of net een uiting zijn van een andere seksuele voorkeur.
Wanneer je te maken hebt met hoogbegaafde jongens en meisjes in een normale klassituatie, kan het ‘probleem’ androgynie zeer zichtbaar worden. Hoogbegaafde jongens zijn misschien niet geïnteresseerd zijn in sport, vechten misschien niet graag en doen misschien niet graag stoer, terwijl hoogbegaafde meisjes juist heel erg geïnteresseerd kunnen zijn in wiskunde of misschien minder bezorgd zijn om hun uiterlijk. Het doorbreken van deze stereotypes kan problemen veroorzaken bij hun klasgenoten, die hen misschien gaan buiten sluiten omdat ze anders zijn. Ook voor deelname aan bv. kangoeroeklassen moeten ouders en leerkrachten beducht zijn voor deze stereotypering. Het gebeurt regelmatig dat ’typisch mannelijke’ karaktereigenschappen zoals zelfredzaamheid, zelfhulp, analytisch denken als eigenschappen van hoogbegaafdheid worden gezien waardoor het dus kan gebeuren dat de eerder androgyne hoogbegaafde jongens niet in deze klas terechtkomen. Trouwens, dit geldt evenzeer voor de zwijgzame, plichtsbewuste hoogbegaafde meisjes waardoor je zal merken dat vooral jongens deelnemen aan kangoeroeklassen en andere hoogbegaafdheidsprogramma’s (ook buiten school!).
Hoogbegaafde kinderen zullen ongetwijfeld veel negatieve reacties krijgen op deze verwarrende genderidentiteit, zowel van hun klasgenoten als misschien ook van hun leerkrachten. Daarom is het belangrijk dat ouders van hoogbegaafde kinderen hen toch stimuleren om te gaan voor de hobby die ze willen, ondanks het feit dat dit misschien niet typisch is voor hun leeftijdsgenoten van hetzelfde geslacht. Afwijkende hobby’s mogen niet worden ontmoedigd en zeker niet bekritiseerd! Vermijd dus het versterken van stereotyperend gedrag. Leg geen beperkende stereotypen op aan je hoogbegaafde kind, maar ondersteun het in zijn zoeken naar zijn eigen genderidentiteit. Psychologische androgynie zou moeten worden gerespecteerd, gewaardeerd en gekoesterd zoals elke andere eigenschap van hoogbegaafdheid.